Altı eli varmış gibi çalan Stanley Cowell 79 yaşında hayatını kaybetti

Ünlü Amerikalı caz piyanisti, eğitimci ve çığır açan Strata-East Records'un kurucu ortağı Stanley Cowell 17 Aralık günü 79 yaşında Delaware hastanesinde hipovolemik şoktan (*) öldü.

Virtüöz Art Tatum'dan avangart ikonoklast Cecil Taylor'a yenilikçi ve güçlü tekniğiyle tanınan piyanist Cowell, müziğini yenilikçi arayışlarda bulunurken bir yandan gelenekleri reddetmeyen, klavye kullanımında vurmalı bir yaklaşımın patentini almıştı. Cowell müziğe 1960'ların sonlarında Max Roach, Miles Davis ve Stan Getz gibi ikonlarla başladı.

1990'larda Cowell ile çalan davulcu Nasheet Waits, 2015 yılında Jazz Times dergisine "Stanley her zaman ilham kaynağım oldu, kendini ifade etmenin yeni yollarını keşfeden biriydi" demişti.

1941'de Ohio'da doğan Cowell, kendini müziğe adamış bir ailede büyüdü, profesyonel müzisyenler olmasalar da şarkı söyleyen, enstrüman çalan insanlardı. Bu yetenek dört yaşından itibaren piyano dersleri alan genç Stanley'e de sıçramıştı.

1947'de gerçek bir caz piyano efsanesiyle karşılaştığı önemli bir an yaşadı. Art Tatum altı yaşındayken babasının daveti üzerine evlerine gelmişti. Süper-insan benzeri virtüözlüğüyle Tatum, Cowell üzerinde derin izler bıraktı, ancak genç müzisyen esasen blues ve RB müziğe ilgi duyuyordu.

Caz ise on üç yaşında ilk kez bebop dinlediğinde genç müzisyenin radarına girdi ama o vakitler ana odak noktası klasik müzikti ve liseden mezun olunca Oberlin Koleji'nde müzik okudu. Daha sonra, Michigan Üniversitesi'nde yüksek lisans yaptı. 2015'te Jazz News'e “Gündüzleri piyano çalışır, klasik müzik çalar, geceleri de caz çalardım” demişti.

Cowell ilk olarak geleceğin füzyon öncüsü Bob James ve Ron Brooks Trio ile çaldı. Bir ara, multi-enstrümantalist Rahsaan Roland Kirk ile bir konserde çaldıktan sonra avangart caza yöneldi. Deneysellik ve ifade özgürlüğünden etkilenmişti.

1966'da mezun olduktan sonra New York'a giderek Impulse! firması için iki albüm kaydetti. Güçlü bir tekniği, keskin duygusal zekâsı ve nüanslı tonal renk duygusu vardı.

Bir yıl sonra, davulcu Max Roach'ın beşlisi için seçmelere katıldı ve yakın arkadaşı olacak trompetçi Charles Tolliver ile tanıştı. Roach’un grubunda olmak ona yeni kapılar açtı; 60'ların sonlarında Miles Davis ve vibrafonist Bobby Hutcherson ile çalmakla kalmadı, aynı zamanda, kendi kariyerine başladı. Cowell, 1969'da Roach’ın grubuyla yaptığı bir Avrupa gezisi sırasında Londra’da ilk albümü "Blues For The Viet Cong"u kaydetti. Hem akustik hem elektrikli piyano çaldığı progresif bir trio albümüydü.

1970 yılında Roach’ın grubundan ayrıldıktan sonra Tolliver ile kendi grupları Music Inc’i kurdular ve müzikleriyle ilgilenen plâk şirketi bulamadıkları için albümü Strata-East aracılığıyla çıkarmaya karar verdiler. Sanatçıların master kayıtlarını elinde bulundurmasına izin veren firma cazın mali açıdan sıkıntı çektiği, plâk anlaşmaları yapmanın zor olduğu dönemde siyahî müzisyenler için iyi bir platform haline gelmişti. Tolliver, 2020 yılında bir yazara "Sözleşmeli sanatçı yoktu," diyerek Strata-East'in ahlakî felsefesini açıklamıştı.

Stanley Cowell, Strata-East için beş albüm kaydetti. 1970'lerde caz-funk müziğe yelken açarak Galaxy firması için bir dizi kayıt yaptı. Cowell, Heath Brothers, saksafoncu Johnny Griffin ve davulcu Roy Haynes'in albümlerinde çalan yan adam olarak da rağbet görüyordu. Bir süre sonra Strata-East firmasını yönetmek için Charles Tolliver ile yollarını ayırdılar.

Cowell, 1980'lerde albüm yapmaya devam ederken New York Lehman Koleji'nde öğretmenlik görevini de üstlendi. Hayatının geri kalanında müzik eğitiminde paralel bir kariyer sürdürmesine rağmen üretken bir kayıt sanatçısı olarak kalmayı başardı. Sonraki projeleri arasında, deneysel elektronik müzik ve birkaç orkestral eser yanında çocukken tanıştığı Art Tatum'a saygıda bulunan “Piyano Konçertosu No. 1” albümünü yayınladı.

Ekim 2019'da kaydettiği "Live At Keystone Corner Baltimore" adlı son albümü Cowell'in müzikal kitâbesi kabul edildi. Albüm, gelenekçi cazla modernizm arasındaki bağımsız yolda yürüyen göz kamaştırıcı bir vitrin olarak karşılandı.

Cowell’in enstrümandaki benzersiz sesi, Instagram'da piyanistin ölüm haberine yorum yapan çağdaş caz piyanisti Jason Moran tarafından çarpıcı şekilde özetlendi: “Stanley piyano için yeni yollar icat etti. İki eliyle altı elmiş gibi ses çıkardı."

(*) Hipovolemik şok ani olarak yoğun kan veya su kaybından dolayı yaşanan ölümdür.

Bu yazının orijinali Charles Waring'in kaleminden 18 Aralık günü udiscovermusic.com isimli web sitesinde yayınlanmıştır.

Charles Waring

Cazkolik.com / 08 Ocak 2021, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN