Kaplumbağa kabuğundan kartal kemiklerine Türk Çalgıları sergisi açıldı

Kaplumbağa kabuğundan yapılma lir

Atatürk Kültür Merkezi, AKM Müzik Platformu sergi alanında, kültürel coğrafyamızın ve Türkiye’nin müzik mirasının izlerini sürdüğü “Bizdeki Dünya Dünyadaki Biz” isimli bir sergi hazırladı.

Atatürk Kültür Merkezi içinde açılan “Müzik Platformu”; Türkiye’nin müzik mirasını ve kültürlerarası etkileşim örneklerini klasik Batı Müziği üzerinden kesitlerle paylaşıyor.

İki kata yayılan AKM Müzik Platformu’ndaki sergide Türk ve Dünya Müziği arasındaki etkileşime dikkat çekilirken, Türk Müziğinin temel enstrümanlarına ve seçkin ustaların hikâyelerine yer veriliyor.

Sergiden görünüm

Bitkiler ve hayvanlar Türk Çalgıları ile notaya dönüşüyor

Kökleri Orta Asya’ya dayanan Türk Çalgıları bölümünde çalgılarla birlikte Türk Halk Müziği ve Klasik Türk Müziği geleneği içerisinde ortaya çıkan vurmalı, üflemeli, açık telli, mızraplı ve yaylı çalgılardan oluşan 148 enstrüman, 41 kişisel eşyadan oluşan bir koleksiyon yer alıyor. Uygurların dutarı, Özbeklerin nayı, Kırgızların kumuzu, Kazakların dombrası, Azerilerin aşık sazı, Anadolu’nun bağlaması; Orta Asya’daki kopuzdan Balkanlar’daki kobzaya değin Türk çalgıları üzerinden değişimin izleri sürülüyor.

Tarih boyunca doğadaki malzemelerin çalgılarda kullanılarak müzik tarihinin vazgeçilmez parçası olduğu koleksiyonda görülüyor.

Yatugan Çetigeni

Perküsyon çalgısı kaplan su kabağı bitkisinin kurutulmuş çanağının alt yüzeyi açıldıktan sonra deri gerilmesi ile yapılırken, Orta Asya’da kullanılan sıbızgı isimli üflemeli çalgı ile akraba olan sipsi kamış bitkisinden yapılıyor. Burdur Sagalassos arkeolojik kazılarında bulunan ve Anadolu’da iki bin yıllık geçmişe sahip dilsiz üflemeli çalgı çığırtmanın yapılışında kartal kemikleri kullanılıyor. Kartal kemikleri 1 ay boyunca kül ya da toprağa gömülü bekletildikten sonra sütle kaynatılıyor ve ses delikleri açılıyor.

Sergide ayrıca, tüm enstrümanların atası olarak bilinen ve ok-yay sesi ve formundan ilham alınarak yapılan ses kutulu tek telli bir enstrüman da bulunuyor. Kaplumbağa kabuklarından yapılan lir ve hayvan toynağından yapılan ıklığ enstrümanları ise ziyaretçilerin ilgi odağı olmaya devam ediyor.

Ziyaretçiler sergide, günümüzde tel ve metal kullanılan enstrümanların geçmişte hayvan bağırsağı kullanılarak yapılmış versiyonlarını da görme şansı bulacak.

Kaplumbağa kabuğundan lir

Şaman kültürünün vazgeçilmez parçası olan Kam / Şaman Defi ise Türklerin Tanrı ile ilişkilendirdikleri kutsal kayın ağacından yapılıyor. Her şamanın kendi kimliği ile özdeşleştirdiği defi üzerinde; güneş, ay, yıldızlar, gök kuşağı, şimşek, at, geyik, dağ keçisi, hayat ağacı gibi sembollerle anlam dünyası yansıtılıyor. Eğer kam definden ses gelirse kamın ruhunun geldiğine inanılıyor. Orta Asya halklarının at üzerinde ve savaşlarla geçen destansı yolculuğunun sesi olan ve Orta Asya’nın bilinen en eski müzik aleti olarak kabul edilen çetigenin (yatugan) 7 perdeli oluşu ise hüzünlü bir efsaneyi günümüze taşıyor. Soğuk hava koşullarında 7 çocuğunu kaydeden bir çobanın, oğullarının ruhunu yaşatmak adına 7 adet ağacı oyarak diz üstünde ve parmakla çalınan Çetigen’i yarattığına inanlıyor. Çetigen (yatugan) kanun enstrümanının atası olarak kabul ediliyor.

Telli Türk sazları

Aşık Veysel’den Leyla Gencer’e ustalara saygı

AKM Müzik Platformu “Ustalara Saygı” köşesinde, Türkiye’de uzun bir geçmişi olan Klasik Türk Müziği, Türk Halk Müziği ve Klasik Batı Müziği gelenekleri içerisinde üreterek dünyaya açılmış veya bu müzik türlerinin kurumsallaşmasında önemli bir rol oynamış sanatçılara yer veriliyor. Köşede; besteci, etnomüzikolog ve eğitimci Ahmet Adnan Saygun; besteci, ses sanatçısı ve hekim Alaeddin Yavaşça; halk ozanı ve düşünür Aşık Veysel, 20. Yüzyıl opera dünyasına damgasını vuran “La Diva Turca” Leyla Gencer; geleneklere bağlılıkla birlikte yenilik arayışlarını yansıttığı, günümüzde halen seslendirilen yüz civarında eser besteleyen besteci ve ses sanatçısı Münir Nureddin Selçuk, ud ve viyolensel virtüözü, besteci, ressam Şerif Muhiddin Targan’a ait özel eşyalar sergileniyor. Belli aralıklarla, farklı usta sanatçıların hikayesine yer verilmesi planlanıyor.

Müzik kültürü aracılığıyla öğrenmenin ve sosyalleşmenin merkezi olması amaçlanan Müzik Platformu Pazartesi günleri hariç haftanın her günü saat 10:00 -18:00 arasında Atatürk Kültür merkezi AKM sergi alanında ziyarete açık.

Cazkolik.com / 05 Eylül 2022, Pazartesi

Kanun

Nefesli sazlar (Altta)

Ses kutulu tek telli sazlar (Allta)

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN